ΠΗΓΗ: http://pontosandaristera.wordpress.com/2008/04/13/20-2-2008/
από την ιστοσελίδα "Πόντος και Αριστερά" [Μια αριστεροποντιακή διαδικτυακή κολεχτίβα]
Στην πατρίδα μου
χειροκροτούν τον Ποιητή
μόνον όταν αυτοκτονήσει.
Αχ, αυτοί [εμείς] οι μετριοπαθείς επαναστάτες.
Αχ, αυτοί [εμείς] που φοράνε κουστούμι τρουά-πιες.
Αχ, αυτοί [εμείς] που γαμάνε με τα λεφτά τους.
Ο Ηλίας Πετρόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα
το 1928, σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης και
εγκαταστάθηκε στο Παρίσι το 1973. Πνεύμα ανήσυχο και ερευνητικό,
πολέμιος των ακαδημαϊκών και του κατεστημένου, ο Πετρόπουλος ήταν ο
πρώτος λαογράφος στην Ελλάδα που ασχολήθηκε με το περιθώριο και
κατέγραψε πρόσωπα και πράγματα περιφρονημένα από την
επίσημη ιστορία της χώρας του. Έζησε από
κοντά ρεμπέτες, αλήτες, μάγκες, πόρνες και ομοφυλόφιλους, φυλακισμένους
και καταδιωκόμενους, που έγιναν οι ήρωες των βιβλίων του. Ακάματος
συγγραφέας και ερευνητής έγραφε μέχρι το 2003 που πέθανε από καρκίνο.
Σύμφωνα με τη διαθήκη του, το πτώμα του αποτεφρώθηκε και οι στάχτες του
πετάχτηκαν στον υπόνομο.
Ο Πετρόπουλος λογοκρίθηκε και
καταδικάστηκε τέσσερις φορές από τα ελληνικά δικαστήρια για τον αναρχικό
χαρακτήρα των γραπτών του. Για το βιβλίο του Τα ρεμπέτικα τραγούδια,
που δεν έφερε σφραγίδα λογοκρισίας, η χούντα τον καταδίκασε σε πεντάμηνη
φυλάκιση το 1968, όπως και για τα Καλιαρντά το 1972 και για το κείμενό
του Σώμα, που δημοσίευσε στο περιοδικό Τραμ. Το 1972 διεκδίκησε και
πέτυχε να αποκτήσει αστυνομική ταυτότητα η οποία ανέγραφε στο θρήσκευμα
«άθεος». Μέχρι το 1998 -δηλαδή για πάνω από 25 χρόνια και μέχρι τα 70
του- εκκρεμούσε εναντίον του καταδίκη σε φυλάκιση για προσβολή της
θρησκείας. Κουρασμένος από το κυνηγητό και απογοητευμένος, μετακόμισε
στο Παρίσι το 1975, από όπου συνέχισε ασταμάτητα να γράφει βιβλία για
την Ελλάδα.
Στα 40 χρόνια της συγγραφικής του
δραστηριότητας, δημοσίευσε 80 βιβλία και πάνω από χίλια άρθρα, που
αποτελούν καταθέσεις έρευνας και μελέτης του λαϊκού μας πολιτισμού, ενώ
πολλές φορές εξερευνεί θέματα ταμπού ή περιθωριακά (χασίς, ρεμπέτικο,
υπόκοσμος, πορνεία, σεξουαλικότητα, φυλακή).
Το ποστ αυτό θεωρείται εισαγωγή , γιατί το επόμενο που θα δημοσιεύσουμε θα είναι το κείμενο του Ηλία Πετρόπουλου με τίτλο : “Οι Πόντιοι” …
Εργογραφία
- Μικρά κείμενα 1949-1979
- Ρεμπέτικα τραγούδια (1979)
- Της φυλακής (1980)
- Θεσσαλονίκη: Η πυρκαγιά του ’17 (1980)
- Ρεμπετολογία (1990)
- Τα μικρά ρεμπέτικα (1990)
- Πτώματα, πτώματα, πτώματα… (1990)
- Ο τούρκικος καφές εν Ελλάδι (1990)
- Ο μύσταξ (1990)
- Εγχειρίδιον του καλού κλέφτη (1990)
- Το άγιο χασισάκι (1991)
- Ψειρολογία (1991)
- Το μπουρδέλο (1991)
- Topor – τέσσερις εποχές (1991)
- Η μυθολογία του Βερολίνου (1991)
- Ποιήματα 1968-1974 & 1982-1991 (1993)
- Ποτέ και τίποτα (1993)
- Η εθνική φασουλάδα και η ομελέτα (1993)
- Η φουστανέλα (1993)
- Καλιαρντά (1993)
- Τα σίδερα – Η λάσπη – Τα μπαστούνια (1994)
- Το ταντούρι και το μαγκάλι (1994)
- Κυρίως αυτό (κολάζ) (1994)
- Η ονοματοθεσία οδών και πλατειών (1995)
- Καρέκλες και σκαμνιά (1995)
- Υπόκοσμος και καραγκιόζης (1996)
- Το παράθυρο στην Ελλάδα (άλμπουμ) (1996)
- Άρθρα στην Ελευθεροτυπία (1996)
- Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης (1998)
- Τέσσερις ζωγράφοι (1999)
- Η ιστορία της καπότας (1999)
- Περίπτερα, αυτοκίνητα, κλουβιά
- Η τραγιάσκα (2000)
- Καπανταήδες και μαχαιροβγάλτες (2001)
- Παροιμίες του υποκόσμου (2002)
- Ο Κουραδοκόφτης (2002)
- Αρετίνου, ακόλαστα σονέτα
- Ιωάννου Αποκάλυψις
- Τσόκλης Παλιά Σαλονίκη
- Ελληνικές σιδεριές
- Ελύτης Μόραλης Τσαρούχης
- Δώδεκα τραγουδάκια από την Παλατινή Ανθολογία
- Επιστολαί προς μνηστήν (με τον Ηλία Χ. Παπαδημητρακόπουλο)
- Ελλάδος Κοιμητήρια (2006)
Ηλίας Πετρόπουλος
Επικήδειος λόγος
Λόγος επικήδειος
διά τα παλαιά άγνωστα ρεμπέτικα τραγούδια,
αλλά συγχρόνως και ελεγεία
εις ανάμνησιν της ομορφιάς μιας γυναίκας
εξαιρετικώς αγαπηθείσης.
διά τα παλαιά άγνωστα ρεμπέτικα τραγούδια,
αλλά συγχρόνως και ελεγεία
εις ανάμνησιν της ομορφιάς μιας γυναίκας
εξαιρετικώς αγαπηθείσης.
Καλούνται ρεμπέτικα τραγούδια
τα άσματα των πληγωμένων, απλών, αγνών και αισθαντικών ψυχών της
Ελλάδος. Η περιφρονημένη χωρίς ανταπόκριση αγάπη και το τρισμέγιστον
μαρτύριον του θαμένου εκουσίως έρωτος από τα ρεμπέτικα τραγούδια εξόχως
ανιστορήθησαν. Τα ρεμπέτικα υπήρξαν κάποτε η παρηγοριά μας. Ήταν οι
λευκοί ασπασμοί των παραγνωρισμένων. Αξιώθηκα να κρατήσω στα χέρια μου
το βουβό, πλέον, μπουζούκι του στρατηγού Μακρυγιάννη. Ρεμπέτικα δεν
τραγουδούσαν οι γυναίκες (αυτές συνήθως αργά κατανοούν το πόσο
αγαπήθηκαν), ούτε τα τραγουδούσαν οι σκληρόκαρδοι.
Το αληθές απόβαρον ενός
ανθρώπου ισούται με τις αγάπες, τον οίκτο και την αηδία πού ένιωσε στη
ζωή. Δύο μεγάλες αδικίες εγνώρισα: την φτώχια και την ερωτική
καταφρόνια. Τα ρεμπέτικα προήχθησαν εις μαυσωλείον αισθημάτων. Το να
υποφέρεις απ’ του κόσμου τις πίκρες είναι αναγκαίον, και ίσως νόμιμο.
Πάθος έδωσα και πάθος δεν έλαβα, κι ό,τι έπιασα έγινε στάχτη. Πολλά
εδιδάχθην από τα ρεμπέτικα. Ο πατέρας μου με γαλούχησε με τα τραγούδια
αυτά. Έχτισα το παρόν βιβλίο, σα να έχτιζα χελιδονοφωλιά, προς χάριν του
ισοβίου φίλου Τσιτσάνη. Την εγκαρτέρηση εδιδάχθην από τα ρεμπέτικα.
Σήμερον κηδεύομαι. Σβήνω (άχ,
σβήνω) όταν εσύ χρησιμοποιείς τα αισθήματα μου σαν κέρματα. Αν πρόκειται
κανείς να διατηρήσει την ευαισθησία του ας είναι ο ηττημένος. Τα
ρεμπέτικα τραγούδια βάλλουν ως αναμνήσεις. Ζήσαμε τις πιο εφιαλτικές
νύχτες του αιώνος. Οι ενθυμήσεις ελλοχεύουν. Ένιωσα τα πάντα μόνον σαν
πάθη. Άφησέ με νάμαι παράφορος, αφού η λογική είναι ο προθάλαμος της
τρέλας. Υπήρξα ένας Ιδανικός Φαύνος. Θα σε γκρεμίσω με δάκρυα, ζοφερή
πολυαγαπημένη.
Τα ρεμπέτικα τραγούδια είναι
τραγούδια της καρδιάς. Και μόνον όποιος τα πλησιάσει με αγνό αίσθημα τα
νιώθει και τα χαίρεται. Γιατί, η καρδιά με καρδιά μετριέται.
Έκλεισεν ό κύκλος των
ρεμπέτικων τραγουδιών. Ανήκουν πια στο παρελθόν τα τραγούδια αυτά.
Χοροστατώ μοιραίως στό μνημόσυνο τους αφού ο *** κυμαίνεται, τη νύχτα
αυτή, μεταξύ ευφημίας και επιβιώσεως.
Αίφνης σκοτείνιασε η πλάση και η
αυτοκτονία απέβη το όνειρο εκάστου εχέφρονος ανθρώπου. Ο θεηφόρος έρως
μόνη πειθώ τής ζωής. Φυλακτά σε σχήμα καρδίας αντίκρυσα στο βυζαντινό
μουσείον Αθηνών. Στα λάσια μπράτσα των ρεμπέτηδων συχνά βλέπω κεντημένη
μιά καρδιά με φυλλοκάρδια, όπου στη μέση της έχει το όνομα της
πολυαγαπημένης.
Οι νεοελληνικοί αιώνες
εγκυμονούσαν τα ρεμπέτικα τραγούδια. Στον έρωτα ο χρόνος ετάχθη υπέρ των
ανδρών. Αφότου γεννηθήκαμε ο θάνατος αναμένει. Ήπια τα χίλια πικρά όχι,
πριν καταπιαστώ με τα ρεμπέτικα. Οι χαρές, όπως και οι ηδονές, οδηγούν
στην γνήσια θλίψη. Σαν χειρονομίες σφοδρού κοπετού μοιάζουν τα
φτερουγίσματα αυτουνών που χορεύουν ζεϊμπέκικο. Ο Γιάννης Τσαρούχης
ξέρει γιατί αποκαλεί τον ζεϊμπέκικο Χορό των Χορών. Ίσως, μόνον ένας
ερωτευμένος μπορούσε να συντάξει τον επικήδειο των ρεμπέτικων
τραγουδιών, πού εξακολουθούν να φαντάζουν σαν μαγικός λουλουδότοπος
μακρινός, οριστικά χαμένος και απροσπέλαστος. Ο νους του ανθρώπου
(ισχυρός ως ο έρως, πανίσχυρος ως ο θάνατος) εξακοντίζεται προς το
παρελθόν. Η θλίψη αποτελεί την ηχώ τών ερωτικών λαϊκών ασμάτων. Είθε,
σύντομα τα ελληνόπουλα να διδάσκονται στα σχολεία την απαράμιλλη
μελαγχολία των ρεμπέτικων τραγουδιών.
Καθώς χαμένο σκυλί, σκυλί του
δρόμου, σέρνομαι αυτές τις μαύρες μέρες με άδεια καρδιά και κάθε δειλινό
πέφτω, πέφτω, σ’ ένα βάραθρο πέφτω. Βέβαια οι γυναίκες στερούνται
φαντασίας και πάθους, αλλά εγώ αγάπησα και αγαπήθηκα, κι εσένα δείχνω
όταν ερωτηθώ για το νόημα του έρωτος. Λιποτάκτης στην μυριάνθρωπη έρημη
Αθήνα που με τρομοκρατεί κι όλο με εξωθεί προς την αυτοκτονία. Η
απαισιοδοξία είναι απόδειξη ανθρωπιάς. Εγώ ειμί ο εχθρός μου. Στην
ηλικία όπου τώρα πια έφτασα το νιώθω πεντακάθαρα πως είμαι ένας
αποτυχημένος. Δεν θα σκεφτόμουνα ποτέ δίχως το συνοικέσιον της
μελαγχολίας. Συχνά κλέβω ψυχές, μα εσύ δεν είσαι κοντά μου, ούτε σε ξένα
χέρια. Γέρασα με ερωτευμένη καρδιά εφήβου. Είναι υπερβολή να ζεις με
αγάπη κι είναι επικίνδυνο να κατέχεις, τόσο πολύ, τα μυστικά της ψυχής
σου. Αδυνατώ να θάψω τις αναμνήσεις κι αυτό θα προσδιορίσει τον θάνατο
μου. Την κοίτη του τάφου μου είδα. Πόσες μέρες, πόσα χρόνια, θα άντεχες
εσύ μιά ζωή δίχως ελπίδες;
Αργείς· η ψυχή μου παγώνει.
Κάθομαι τα βράδια, ολομόναχος, κατάμονος, στο καμαράκι που ξέρεις, και
κατηγορώ τον εαυτό μου, κι όλο σκέφτομαι περί της αδυσωπήτου φθοράς των
αισθημάτων. Ο νους μου αρμενίζει προς την απελπισία. Σκότωσαν, κάποτε,
πολλούς φίλους γύρω μου κι από τότε ζω σαν πουλί τρομαγμένο. Σε περιμένω
μέρα και νύχτα και κάθε αυγή να ξαναγυρίσεις σε καρτερώ. Με παρασύρει η
καρδιά μου (εσύ, γλυκιά μου, ακόμη την κυβερνάς) σε αναπολήσεις της
εξαίσιας μορφής σου, που ούτε μπορώ ούτε θέλω να ξεχάσω, και που αφότου
εχάθη σε μαύρα σκοτάδια μ’ έριξε. Εκείνην που κάθεται αντίκρυ μου την
έχω μες στα στήθια μου. Οι σκιές των δολοφονηθέντων φίλων, και ψες τη
νύχτα, όπως κάθε νύχτα, ήρθαν αργοσαλεύοντας στον ύπνο μου, και τάχα
ήσουνα μαζί τους, μισοκρυμένη, σιωπηλή, μαραμένη. Ευλαβούμενος της
μνήμης των περιδιαβάζω στην Οδόν Αναπαύσεως. Όταν φεύγει η αγαπημένη
είναι σαν νάχει πεθάνει. Στα μάτια σου τα σημάδια της προδοσίας. Η
ομορφιά μιας γυναίκας είναι ένα ένδυμα ευχαριστήσεως. Κλείσε με στην
καρδιά σου κι ας το ξέρουμε μόνον εμείς οι δυό.
Ήκμασαν τα ρεμπέτικα τραγούδια
την εποχή που μετρούσαμε τάφους. Η δράση σχεδόν αποβλακώνει τον άνδρα.
Οι άνδρες των ρεμπέτικων τραγουδιών απεχθάνονται τους μετριοπαθείς.
Είναι σοφός όποιος αγαπά κι ελπίζει, και είναι σοφώτατος όποιος λυπάται.
Ο ερωτευμένος καταντάει μισός άνθρωπος. Ο οίκτος δέον να θεωρείται της
αγάπης η ανάληψις. Έρωτα μάθετε οι ενοικούντες επί της γης. Πάντα οι
απογοητευθέντες σώζουν την οικουμένη. Μιά ειδική λεβεντιά απαιτείται για
νάναι κανείς ανήθικος. Η λογική μου εδρεύει στην καρδιά μου. Ο έρως
θρέφει (αλίμονο) τους ιδεώδεις. Τα του παρελθόντος αγλαΐζονται. Ο
κυνισμός φαίνεται πως είναι ο θώραξ των ευαισθήτων, που τους προφυλάσσει
από τον δαίμονα της ενδοσκοπήσεως. Ο οίκτος έρχεται με τα χρόνια. Η
σκέψη είναι δυστυχία. Εξ οίκτου αμαρτάνω. Τρομάζω όταν σκέφτομαι.
Υπήρξες τόσον ωραία που σε σεβόμουνα. Είναι αντιδραστικός κι ο
αρνούμενος να αποθάνει. Αντιφάσκω, άρα ζω. Η αυτοκτονία είναι έκφραση
ανταποδοτική της κοινωνικής ποινής του ψυχικού εξοστρακισμού. Η μόνη
προσωπική χειρονομία στην αυτοκτονία είναι η αυτόχειρη εκτέλεση μιάς
κοινωνικής αποφάσεως. Στον έρωτα ενός ανδρός, πιθανώτατα, έχει
μεγαλύτερη σημασία το ζέον αίσθημα παρά το όνομα της αγαπημένης. Η
κεφαλή μου, τώρα, σε προσκέφαλο φέρετρον, κι όχι στα γόνατα σου, τώρα,
αναπαύεται. Έναν σταυρό σού χάραξα στο μέτωπο και σε σημάδεψα. Μοναξιά
θωπεία θανάτου.
Τα μάτια της προοιώνιζαν την
καταδίκη. Τίποτε δεν μου στοίχισε ο χωρισμός· τίποτ’ άλλο εκτός από την
ενθρόνιση της μελαγχολίας. Μάλλον δεν υπάρχουν γυναίκες ανιδιοτελώς
ερωτευμένες. Η γυνή φιλοδοξεί να αποβεί νεκροθάφτης του αγαπημένου της.
Θάνατοι και θάνατοι θα διαβούν μα συ θα βαστάς μέσα μου. Εσύ, που
απουσιάζεις κι ωστόσο νιώθω να με κοιτάς με χίλια μάτια. Εσύ, που ήσουνα
εκείνη με τα πικρά δάκρυα και τα ολόγλυκα φιλιά. Η δεινή, εσύ, που μ’
ανάγκασες ν’ αγαπήσω τα λουλούδια περισσότερο απ’ τους ανθρώπους. Εσύ, η
λύκων βρώσις κι ο άγγελος των επιγείων λιβαδιών.
Έπραξαν το πάν για να μαράνουν
την ζωντανή καρδιά των ρεμπέτηδων. Οι μεγάλες ψυχές αντιφάσκουν.
Ισχυρότερη μνήμη είναι η μνήμη της καρδιάς. Ο λυρισμός ήταν η μόνη
επιτρεπτή στους ρεμπέτες πολυτέλεια. Τρυφερότης περιβάλλει, σαν δροσερό
φύλλωμα, τα παλαιά αισθήματα. Για μιαν ακόμη φορά, στην άκρη τού
γκρεμού, αλλάζω ψυχή κι ο νους μου ανθοφορεί. Καλβίνος του αγνού έρωτος,
ελπίζω πως και η πλέον άσπλαχνη αγαπημένη δεν δύναται να σκοτώσει την
ποίηση που κρύβει μέσα του ένας σιωπηλός άνδρας.
Οι ερωτευμένοι χρησιμοποιούν
ολόχρυσα λόγια, λόγια πού καίνε, αν και η αγάπη νιώθεται και δεν την
αποδεικνύουν. Οι ερωτευμένοι εκφράζονται με υπερβολές γιατί διαβιούν εν
υπερβολαίς. Όσο κι αν ο άνθρωπος έχει βουνό την καρδιά αδυνατεί να
αγαπήσει πολλές φορές στη ζωή του. Ο έρως είναι ένας γλυκόπικρος
εφιάλτης, σάβανο των ζωντανών, φονεύς, ψυχοβγάλτης, νεκροπομπός πουλιών,
ελευθερωτής. Τέτοιους έρωτες ψάλλουν τ’ αδέρφια μου, οι έσχατοι
ρεμπέτες.
Αθήναι, Μάιος 1967. (από το βιβλίο “Ρεμπέτικα Τραγούδια”) Μικρός Απόπλους
ΤΑΔΕ ΕΦΗ ….
ΗΛΙΑΣ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ
«Η Ελλάδα είναι κουραστική χώρα. Και δεν θέλω να την ξαναφάω στη μάπα».
[τούτο το κομμάτι του αφιερώματος το αφιερώνω με τη σειρά μου στον.... Νοσφεράτο. Και μη ρωτήσετε γιατί! (Μ-π) ]
«Αγαπώ τους
κάθε λογής καρπαζοεισπράκτορες. Και τις ασήμαντες καταστάσεις. Και τα
τιποτένια αντικείμενα. Με τραβάνε οι κοινωνικές μειονότητας: τα
μαγκάκια, οι χασικλήδες, οι πούστηδες, τα κλεφτρόνια, οι τεμπέληδες,
γενικώς όλοι οι τύποι που στραπατσάρουν τη βιτρίνα της μπουρζουαζίας».
«Γράφω για τους νέους και απευθύνομαι στους νέους. Το κοινό μου ήταν, είναι, και ελπίζω ότι θα είναι πάντα οι νέοι».
«Δεν πιστεύω σε τίποτα το δοτό, ό,τι κι αν είναι αυτό – κόμμα, εκκλησία, στρατός».
«Είμαι με τον
Διάβολο. Σε καμιά περίπτωση με τον Θεό. Ο Θεός είναι κυβέρνηση. Αν
βρίσκω κάτι συμπαθητικό είναι ο Διάβολος, ποτέ ο Θεός».
«Οι όμορφες γυναίκες γερνούν. Αυτή η απίστευτη αδικία είναι η μεγαλύτερη απόδειξη της ανυπαρξίας του Θεού».
«Ότι είναι κόντρα στην εκκλησία με γεμίζει χαρά»
«Ότι βλάπτει την Τάξη συντείνει στη γαλήνη μου»
« Ότι αντίκειται στην Ηθική ωφελεί την υγεία μου»
«Ο
πανεπιστημιακός είναι ένας στοχαστής που δεν ονειρεύεται ποτέ. Μας
κυβερνούν οι πλαστές ιδέες, που εμπορεύονται τα πανεπιστήμιά μας. Ο
καθηγητής είναι σοβαρόν ζώον. Η σοβαροφάνεια κρύβει το καρδιοχτύπι της
μηδαμινότητας».
«Οι δικαστές
δεν θα καταργηθούν με δολοφονίες. Όλα τα καθεστώτα έχουν δικαστές πριν
αποκτήσουν κάποιο καθεστώς. Εξάλλου, δεν είμαστε διόλου βέβαιοι ότι οι
τρομοκράτες μας είναι βέροι τρομοκράτες. Η ιστορία μυρίζει άσχημα».
«Γράφω το σύντομο επίλογο ενώ τα χαρακώματα αδειάζουν από μας τους Κωλόγερους»
« Βεβαίως
τυγχάνω υποχρεωτικώς Έλλην, αλλά η χώρα μου με κουρελιάζει. Δεν θάθελα
να ξαναπατήσω στην Αθήνα. Και είπα στη γυναίκα μου: – Όταν ψοφήσω,
εδώ στο Παρίσι, Να κάψεις το κουφάρι μου στο κρεματόριο και να ρίξεις
τις στάχτες μου στον υπόνομο. Τέτοια είναι η διαθήκη μου.»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου