Γιώργος Μουφλουζέλης: Ρεμπέτης χωρίς συμβιβασμούς

ΠΗΓΗ: http://www.e-orfeas.gr/artists/portraits/786-article786.html
κείμενο: Τάσος Καραντής

Ήταν ένας απλός λαϊκός άνθρωπος, αυτό που λέμε “καλή καρδιά” κι ένας ασυμβίβαστος, επί της ουσίας, καλλιτέχνης. Αγωνίστηκε παλικαρίσια κόντρα στις μπόρες της ζωής, αφήνοντάς μας μια σημαντική παρακαταθήκη τραγουδιών, με τα μεράκια του και τους καημούς του. Έκλεισε, πριν 17 χρόνια, τον κύκλο του, παραμένοντας ως το τέλος του βίου του, γνήσιος ρεμπέτης, χωρίς συμβιβασμούς. Αυτός ήταν ο Γιώργος Μουφλουζέλης.

Από την Μυτιλήνη στον Πειραιά Ο Γιώργος Μουφλουζέλης γεννήθηκε στη Μυτιλήνη το 1912 και, μετά από πολλές άκαρπες προσπάθειες, κατάφερε και κατέβηκε οριστικά στον Πειραιά το 1958. Τα πρώτα χρόνια δούλεψε, ψήνοντας καφέδες, στο καφενείο του Μπάτη, όπου και γνώρισε όλους τους ρεμπέτες (Βαμβακάρη, Μάνεση, Δελιά, Παγιουμτζή κ.ά.), ενώ, μετέπειτα, κέρδιζε τα προς το ζην βγάζοντας “πιατάκι” σε ταβέρνες και κουτούκια. Το πρώτο του δισκάκι Αυτή την εποχή γνώρισε τον Απόστολο Καλδάρα και κυκλοφόρησε το πρώτο του δισκάκι με το «Ανεβαίνω σκαλοπάτια», χωρίς όμως να αναφέρεται το όνομά του στην ετικέτα. Δεύτερη επιτυχία του ήταν το «Εγώ δεν έχω βγάλει το σχολείο» με ερμηνευτή το Γρηγόρη Μπιθικώτση, ενώ, αυτή τη φορά, εμφανίζεται, κατόπιν εκβιασμού, ως συνδημιουργός ο Μπάμπης Μπακάλης, αφού, εκείνα τα χρόνια, είχε το ελεύθερο να κυκλοφορεί ότι ήθελε στις εταιρείες. Πετρόπουλος και Πατσιφάς Το 1966 ο Μουφλουζέλης παντρεύτηκε τη δεύτερη γυναίκα του κι απόκτησε το γιο του, Σταύρο. Η πρώτη του γυναίκα, η Παναγιώτα, είχε πεθάνει, χτυπημένη από τον καρκίνο. Η δεύτερη τον εγκατέλειψε όταν ο γιος τους ήταν δύο χρονών! Έτσι, το πιατάκι συνεχιζόταν, τώρα, μαζί και με το γιο του το Σταύρο! Εκεί λοιπόν, σε κάποια από τις ταβέρνες, συνάντησε τον Ηλία Πετρόπουλο, ο οποίος ετοίμαζε το βιβλίο του «Ρεμπέτικα τραγούδια» και του έδωσε αρκετές πληροφορίες για την εποχή και τα τραγούδια. Ύστερα από τη γνωριμία τους αυτή, ο Πετρόπουλος τον προσκάλεσε κι έπαιξε μερικά τραγούδια του σε εκδήλωση – αφιέρωμα στο ρεμπέτικο τραγούδι («Ρεμπέτικα τραγούδια – τεκμήρια») που διοργάνωσε στο ξενοδοχείο “Hilton”(7-5-1968). Αυτή τη βραδιά τον ανακάλυψε κι ο, ιδιοκτήτης της «ΛΥΡΑΣ», Αλέξανδρος Πατσιφάς, ο οποίος του πρότεινε να κάνει τον πρώτο του δίσκο και, μάλιστα, να τραγουδάει ο ίδιος, κάτι που θα συνέβαινε για πρώτη φορά στη δισκογραφία του. Όταν όμως ήρθε η ώρα των ηχογραφήσεων στο στούντιο, ο Μουφλουζέλης, ανακαλύπτοντας τις αδυναμίες του, είπε το εξής: «Κύριε Πατσιφά δώστε μου τραγουδιστές να τα πουν, εγώ δεν είμαι τραγουδιστής, δεν είμαι Καζαντζίδης». Κι ο Πατσιφάς του απάντησε: «Έμπα μέσα ρε Καζαντζίδη!». Ζωντανές εμφανίσεις Φαίνεται ότι αυτό το δισκογραφικό εγχείρημα άρεσε, γιατί ο δίσκος πούλησε καλά κι, έτσι, ο Μουφλουζέλης έκανε και τους υπόλοιπους τέσσερις (4) δίσκους στη «ΛΥΡΑ». Παράλληλα, άρχισε τις εμφανίσεις του σε μαγαζιά στην Πλάκα, είτε μαζί με καλλιτέχνες του “Νέου Κύματος”, που ήταν στο φόρτε του εκείνη την εποχή, είτε με έντεχνους συνθέτες(Μαμαγκάκης, Σαμοίλης, Μαυρουδής). Αυτό που απέφευγε πεισματικά, ήταν οι προτάσεις από τις “μεγάλες πίστες” με τα μεγάλα μεροκάματα! Χαρακτηριστική ήταν η απάντηση που έδωσε σε κάποιον, γνωστό τότε, ιδιοκτήτη νυχτερινού κέντρου στη Θεσσαλονίκη: «Κύριέ μου το μαγαζί σου είναι καλό, εγώ δεν είμαι καλός για το μαγαζί σου!». Οι περισσότεροι τον θυμούνται να εμφανίζεται σε ένα μικρό κουτουκάκι στην Άνω Κυψέλη … Ρεκόρ πωλήσεων με το Νταλάρα Στα μέσα της δεκαετίας του ’70 το μεροκάματο είχε γίνει και πάλι δύσκολο για τον Μουφλουζέλη. Ήταν η εποχή εκείνη που ο Γιώργος Νταλάρας είχε αποφασίσει να κάνει ένα δίσκο με επανεκτελέσεις ρεμπέτικων τραγουδιών. Κατά τη διάρκεια των ηχογραφήσεων συνάντησε τυχαία τον Μουφλουζέλη στο στούντιο και του ζήτησε να συμπεριλάβει το τραγούδι του «Το σχολείο» στο δίσκο που ετοίμαζε. Ο Μουφλουζέλης δέχτηκε. Ο δίσκος («50 ΧΡΟΝΙΑ ΡΕΜΠΕΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ») έκανε ρεκόρ πωλήσεων, είναι ο πρώτος πλατινένιος δίσκος στην ιστορία της ελληνικής δισκογραφίας! Ο Νταλάρας ήταν αυτός που έβαλε σωστά στο δίσκο του, το όνομα του Μουφλουζέλη ως δημιουργού του «Σχολείου». Με την έκδοση αυτή το ρεμπέτικο έγινε ξανά της μόδας κι ο Μουφλουζέλης άρχισε να δέχεται ξανά προτάσεις για ζωντανές εμφανίσεις. Ξεκίνησε λοιπόν να κάνει μεροκάματα σε συνοικιακά ταβερνάκια και συναυλίες στην επαρχία με τους εναπομείναντες ρεμπέτες (Κυρομήτης, Μοσχονάς, Ρούκουνας, Χονδρονάκος, καμιά φορά κι ο Μπαγιαντέρας). Η ζωή του βιβλίο και σήριαλ Στα τέλη της δεκαετίας του ’70 όλο το παραπάνω “ρεμπέτικο σχήμα”, μεταφέρθηκε στο «Ζυγό» στην Πλάκα. Είναι η εποχή που γνωρίστηκε με τον Φώτη Μεσθεναίο, τότε Γενικό Διευθυντή της ΕΡΤ, ο οποίος του έγραψε τη βιογραφία, την κυκλοφόρησε σε βιβλίο («Όταν η λήγουσα είναι μακρά») και την χρησιμοποίησε ως σενάριο για το δεύτερο κύκλο του σήριαλ «Το Μινόρε της αυγής». Με το σήριαλ αυτό, το ρεμπέτικο αναβίωσε για άλλη μια φορά, αλλά ο Μουφλουζέλης ήταν πλέον αρκετά μεγάλος για δουλειά, έκανε μόνο περιστασιακές εμφανίσεις σε συνοικιακά ρεμπετάδικα. Η “τιμητική σύνταξη” Όλα αυτά τα χρόνια ο Μουφλουζέλης ζούσε μόνος, με συντροφιά μόνο το γιο του Σταύρο. Καθώς όμως γερνούσε οι ανάγκες γίνονταν όλο και μεγαλύτερες. Σε ένα αφιέρωμα στην τηλεόραση ειπώθηκε ότι έπρεπε να βγει μια τιμητική για τους παλιούς καλλιτέχνες. Η Μελίνα Μερκούρη, ως Υπουργός Πολιτισμού, την ενέκρινε. Η σύνταξη όμως αυτή χορηγήθηκε στον Γιώργο Μουφλουζέλη 4 – 5 φόρες όλο κι όλο. Πέθανε, σε ηλικία 79 χρονών, στις 4 Αυγούστου του 1991, ξεχασμένος από φίλους και πολιτεία.
Στα πλαίσια αυτού του πορτρέτου – αφιερώματος στον Γιώργο Μουφλουζέλη, σκεφτήκαμε να κάνουμε και μια “κουβέντα μνήμης”, με το μοναχογιό του, το, γνωστό μουσικό παραγωγό, Σταύρο Μουφλουζέλη, ώστε να καταγραφούν κάποιες προσωπικές και καλλιτεχνικές στιγμές του ασυμβίβαστου ρεμπέτη, από το πιο κοντινό του πρόσωπο, το ίδιο του το παιδί. Η κουβέντα μας αυτή, συνέπεσε, να γίνει στις 4 Αυγούστου 2008, ακριβώς, 17 χρόνια από το θάνατό του (4/8/1991) ...

Σταύρος Μουφλουζέλης: «Τον θυμάμαι με τον τζουρά στην μέση μιας παλιάς αυλής …» Μια κουβέντα μνήμης με το γιο του Γιώργου Μουφλουζέλη  Σταύρο ποια είναι η πιο ισχυρή και η πιο χαρακτηριστική ανάμνηση που έχεις από τον πατέρα σου; Σ.Μ. : Τον θυμάμαι με τον τζουρά του στην μέση μιας παλιάς αυλής και μ’ ένα ποτήρι κρασί κι ένα κομμάτι ψωμί για μεζέ, ακουμπισμένα πάνω σε ένα κούτσουρο, να προσπαθεί να τελειοποιήσει τα τραγούδια του. Δώσε μας κάποιες εικόνες από τις δημιουργικές στιγμές του, όταν έγραφε τα τραγούδια του, καθώς κι από τις ζωντανές εμφανίσεις του. Σ.Μ. : Το τραπέζι που τρώγαμε στο μικρό κουζινάκι μας γεμάτο με άδεια πακέτα “Κεράνης” και πάνω σε κάθε ένα απ’ αυτά μια λέξη, ένας στίχος, ή ένα ρεφρέν. Τα βράδια στο ταβερνάκι που εμφανίζονταν, κατάμεστο από κόσμο και αυτός μόνος πάνω στο πάλκο, να πετάει ατάκες ανάμεσα στα τραγούδια: “Τραγούδια έχουμε να φάνε κι οι κότες. Κότες δεν έχουμε!’’, ή, απαντώντας στις “παραγγελιές”: “Μάγκες τουμπεκί. Ότι βγάλει η κουζίνα!”. Τραγούδησαν τα τραγούδια του μεγάλες φωνές. Ποιοι τραγουδιστές και τραγουδίστριες, παλιότεροι και νεότεροι, του άρεσαν περισσότερο; Σ.Μ. : Ο Πρόδρομος Τσαουσάκης, ο Γιώργος Νταλάρας, η Δούκισσα, ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης. Ποιοι ήταν οι άνθρωποι του σιναφιού του που ήταν περισσότερο κοντά του, ποιοι ήταν οι φίλοι του από το χώρο του τραγουδιού; Σ.Μ. : Πρώτος και ο πιο αγαπημένος ήτανε ο Απόστολος Καλδάρας. Πρέπει εδώ να σου πω ότι ο Καλδάρας πολλές φορές τον βοήθαγε να “στρογγυλέψει’’ τα τραγούδια του, γιατί βλέπεις ο πατέρας μου δεν ήξερε μουσική, ήτανε εντελώς αυτοδίδακτος. Ακολουθούν, η Ευτυχία Παπαγιανοπούλου, ο Νταλάρας, ο Χρήστος Νικολόπουλος, ο Θόδωρος Δερβενιώτης, η Γλυκερία, ο Στέλιος Φωτιάδης κι ο μαέστρος Τάσος Διακογιώργης. Σε ποιες συνεργασίες του και δισκογραφικές δουλειές του θα στεκόσουν περισσότερο; Σ.Μ. : Από προσωπικούς του δίσκους θα έλεγα τους : “Το παλιό ρεμπέτικο του Μουφλουζέλη’’, “ Ο Μουφλουζέλης έρχεται” και ”Τα μεράκια του Μουφλουζέλη’’. Από συνεργασίες, κορυφαίες στιγμές είναι, το “Εγώ δεν έχω βγάλει το σχολείο’’ με τον Γρηγόρη Μπιθικώτση, το “Ανεβαίνω Σκαλοπάτια’’ με τον Αντώνη Ρεπάνη, το “Αγόρασα δυο πετονιές’’ με τον Πρόδρομο Τσαουσάκη, και, φυσικά, ο δίσκος “Πενήντα χρόνια Ρεμπέτικο’’ με τον Γιώργο Νταλάρα. Ποια είναι τα πιο γνωστά, διαχρονικά, τραγούδια του, αλλά και ποια εσύ θεωρείς τα σημαντικότερα; Σ.Μ. : Γνωστότερα είναι τα: “Εγώ δεν έχω βγάλει το σχολείο’’, “Που ’σουν μάγκα το χειμώνα’’, “Λάου - λάου το πηγαίνεις’’, ”Ανεβαίνω σκαλοπάτια’’ “Κι όλο με το γλυκό’’. Τα δικά μου σημαντικότερα και πολύ αγαπημένα μου είναι τα: “Άσπρα Γαλάζια κόκκινα’’, “Αγκαζέ να ‘χω βαπόρι’’, “Του δήμου τα τεφτέρια’’ κι, ένα από τα τελευταία του, “Λάμπα Πετρελαίου’’. Ποιο δίσκο του ή συλλογή τραγουδιών του θα πρότεινες για μια, συνολική, πρώτη γνωριμία με το έργο του; Σ.Μ. : Το “Γιώργος Μουφλουζέλης – Επιτυχίες’’ από την “Λύρα”, ή το ”Παλιό ρεμπέτικο του Γιώργου Μουφλουζέλη’’. Όταν η λήγουσα είναι μακρά». Πως προέκυψε αυτό το βιβλίο του πατέρα σου και τι περιλαμβάνει; Σκοπεύεις να το επανεκδώσεις; Σ.Μ. : Αυτό προέκυψε από τη γνωριμία του με τον Φώτη Μεσθεναίο, που τότε ήτανε γενικός διευθυντής της ΕΡΤ και τον κάλεσε, στο τέλος της δεκαετίας του ’70, στο ραδιομέγαρο. Ο Μεσθεναίος, ο οποίος ήταν ανιψιός του ρεμπέτη Μήτσου Περδικόπουλου, είπε στον πατέρα μου ότι ο θείος του είχε γράψει το τραγούδι “Το Μινόρε της αυγής” κι ότι σκεπτόταν να κάνει ένα σήριαλ με αυτόν τον τίτλο. Χρειαζόταν τον πατέρα μου για να μάθει απ’ αυτόν αυθεντικές ιστορίες από την χρυσή εποχή του ρεμπέτικου, για τους “μάγκες’’ τα “κουτσαβάκια’’, το καφενείο του Μπάτη, που ήτανε ο πυρήνας του ρεμπέτικου στον Πειραιά κι άλλα στοιχεία για να διανθίσει το σενάριο του σήριαλ. Ο Μεσθεναίος μαγεύτηκε από τις ιστορίες του πατέρα μου κι ανέλαβε να γράψει την βιογραφία του, εντελώς δωρεάν, κάτι που νομίζω ότι το έκανε με εξαιρετικό τρόπο. Την χρησιμοποίησε δε ως σενάριο στο δεύτερο κύκλο του σήριαλ όπου ο κεντρικός ήρωας (Ηλίας Λογοθέτης) υποδύεται τον πατέρα μου. Σήμερα, μετά από τόσα χρόνια, θα ήθελα να το επανεκδώσω προσθέτοντας περισσότερο φωτογραφικό υλικό, σπάνιες συνεντεύξεις κι ίσως ένα cd με τα γνωστότερα τραγούδια του. 17 χρόνια από το θάνατό του (1991-2008). Σκέφτεσαι, για παράδειγμα, με την συμπλήρωση της 20ετίας ή, με αφορμή κάποια επέτειο, ότι θα πρέπει να γίνει ένα, εφ’ όλης της ύλης, αφιέρωμα στο έργο του και πως το φαντάζεσαι; Σ.Μ. : Θα ήθελα να γίνει μια συναυλία – αφιέρωμα με γνωστούς τραγουδιστές και συνθέτες που είχαν συνεργαστεί με τον πατέρα μου που τον εκτιμούσαν ή τους εκτιμούσε. Δυστυχώς παρόλο που το θέλω πάρα πολύ είναι κάτι που δεν μπορώ να το κάνω μόνος μου…. Τελικά, τι κρατάς σαν δίδαγμα ζωής από τον ρεμπέτη πατέρα σου; Σ.Μ. : Ότι στη ζωή σου πρέπει να κάνεις αυτό που αγαπάς, χωρίς συμβιβασμούς, μέχρι το τέλος.

Το φωτογραφικό υλικό, καθώς κι όλες οι πληροφορίες, για να γραφτεί αυτό το κείμενο, μου δόθηκαν από το γιο του Γιώργου Μουφλουζέλη, τον Σταύρο Μουφλουζέλη. Τον ευχαριστώ πολύ!  ΒΑΣΙΚΗ ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑ – ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΙ ΔΙΣΚΟΙ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΜΟΥΦΛΟΥΖΕΛΗ - 1972 « ΤΟ ΠΑΛΙΟ ΡΕΜΠΕΤΙΚΟ ΤΟΥ ΜΟΥΦΛΟΥΖΕΛΗ»(ZODIAC/LYRA) - 1974 «Ο ΜΟΥΦΛΟΥΖΕΛΗΣ ΕΡΧΕΤΑΙ» (ZODIAC/LYRA) - 1975 «ΤΑ ΑΛΛΟΙΩΤΙΚΑ» (ZODIAC/LYRA) - 1977 «ΤΑ ΜΕΡΑΚΙΑ ΤΟΥ ΜΟΥΦΛΟΥΖΕΛΗ» (ZODIAC/LYRA) - 1980 «ΜΑΖΙ ΚΑΙ ΧΩΡΙΣΤΑ» (ZODIAC/LYRA) - 1986 «ΕΔΩ ΕΙΜ’ ΕΓΩ» (LYRA) - 1987 «ΜΟΥΦΛΟΥΖΕΛΗΣ - ΓΕΝΗΤΣΑΡΗΣ» (HMV/MINOS-EMI) - 1994 «ΕΠΙΤΥΧΙΕΣ» (LYRA) – συλλογή - 2003 «24 ΜΕΓΑΛΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΕΣ» (LYRA) - συλλογή