(Παν.Κουνάδης--Αρχείο Ελληνικής Δισκογραφίας)
Κώστας Σκαρβέλης
Κωνσταντινούπολη 1880 - Αθήνα 8.4.1942
συνθέτης ,στιχουργός, οργανοπαίκτης, μαέστρος ,τραγουδιστής.
Φημισμένος δημιουργός, από την Κωνσταντινούπολη, που μαζί με τους Αντώνη Διαμαντίδη (Νταλγκά), Κώστα Καρίπη και Γρηγόρη Ασίκη απετέλεσαν την βασική τετράδα των μουσικών, που μετέφεραν στην Ελλάδα, τον πλούτο της παράδοσης των αστικών τραγουδιών της Πόλης, που είχαν και την πιο μακρόχρονη ιστορία.
Ο Κώστας Σκαρβέλης, γεννήθηκε το 1880 στην Κωνσταντινούπολη από τον Παντελή Σκαρβέλη -ευκατάστατο αστό- και τη μητέρα του, που για άγνωστους λόγους, ξαναπαντεύτηκε και το 1883 γέννησε την ετεροθαλή αδελφή του Μαγδαληνή Χαλά. Μετά τον δεύτερο γάμο της μητέρας του, δεν πρέπει να πέρασε ευτυχισμένα παιδικά χρόνια και παραμένουν άγνωστοι οι λόγοι για τους οποίους δεν πήγε καθόλου -ούτε αυτός,ούτε η αδελφή του- σε Ελληνικό σχολείο, με αποτέλεσμα να μη μάθουν ποτέ την Ελληνική γραφή, παρ' όλο που μέσα στην οικογένεια έμαθαν να μιλούν εξαίρετα Ελληνικά.
Πιθανόν να υπήρχαν δυσκολίες -την περίοδο εκείνη- σε σχέση με τη συμπεριφορά της Οθωμανικής εξουσίας, είτε ακόμη να μην υπήρχε δυνατότητα στην οικογένεια να αντιμετωπίσει τα ιδιαίτερα προβλήματα που δημιουργούσε η συμπεριφορά της μητέρας του.
Με τη μουσική πρέπει να ασχολήθηκε από πολύ μικρός, διότι σύμφωνα με τις αφηγήσεις της αδελφής του, προς τα παιδιά και τα εγγόνια της, γύρω στα 17 του χρόνια, ήδη έπαιζε πολύ καλά κιθάρα.
Μάλιστα, για μεγάλο χρονικό διάστημα, όταν τον κρύβαν στο σπίτι από τους Τούρκους για να μην παρουσιαστεί στον τουρκικό στρατό το 1897, τον άκουγαν να παίζει ατελείωτες ώρες στη μυστική του κρυψώνα. Για να αποφύγει οριστικά την κατάταξή του, φυγαδεύτηκε τα επόμενα χρόνια και με άλλους συγγενείς εγκαταστάθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Τουλάχιστον για μια δεκαπενταετία, δεν υπάρχουν στοιχεία για το που ήταν και με τι ασχολήθηκε ο Κώστας Σκαρβέλης. Βέβαιο είναι ότι δεν επανήλθε στην Κωνσταντινούπολη, ούτε σε άλλο μέρος της Τουρκίας. Στην Αθήνα πρέπει να εγκαταστάθηκε μεταξύ 1915 και 20, επομένως δεν ανήκει στον χώρο των προσφύγων της Μικρασιατικής καταστροφής. Η κύρια εργασία του στην Αθήνα πριν το 1922 ήταν ειδικός τεχνίτης στην κατασκευή υποδημάτων πολυτελείας, μάλιστα εργάστηκε στα γνωστότερα εργαστήρια, όπως αυτό του Σεβαστάκη.
Η αδελφή του, που έμεινε στην Κωνσταντινούπολη, παντρεύτηκε τον επίσης Κωνσταντινουπολίτη επιχειρηματία Ιωάννη Καραμαούνα και έκανε μαζί του πέντε παιδιά, κατά σειρά: την Ελπίδα, την Ανδρονίκη, την Άννα, τον Αλέξανδρο και την Καλλιόπη, όλα στην Κωνσταντινούπολη. Από τα παιδιά της αυτά, προέκυψαν δεκατρία εγγόνια - και πολλά δισέγγονα- εκ των οποίων τα έντεκα βρίσκονται σήμερα στη ζωή.
Δεν έχει ακόμη διευκρινιστεί πότε ήλθε η αδελφή του με την οικογένειά της στην Ελλάδα, πάντως αυτό που είναι βέβαιο, είναι ότι εγκαταστάθηκε στην Αθήνα στη δεκαετία του '20, στο σπίτι της ανηψιάς του Καλλιόπης, που παντρεύτηκε τον Ιωάννη Γιαννάκη. Μαζί του ήταν και η αδελφή του Μαγδαληνή με τον άνδρα της Ιωάννη Καραμαούνα. Στο διόροφο αυτό σπίτι, που βρίσκεται στην οδό Ιερεμίου Πατριάρχου 48 (ή 50), (έχει μετατραπεί από τη δεκαετία του '50 σε τετραόροφο κτίριο), ζει σήμερα η ανηψιά του Καλλιόπη με τον άνδρα της και άλλα μέλη της οικογενείας της αδελφής του.
Ο Κώστας Σκαρβέλης, με την εγκατάσταση των Μικρασιατών στην Ελλάδα, ξαναβρίσκει γνωστά πρόσωπα από τον χώρο των μουσικών και --όπως φαίνεται από τη δισκογραφία και τις αφηγήσεις των συνεργατών του-- άρχισε αμέσως την επαγγελματική του καριέρα σαν μουσικός.
Ανέβηκε στο πάλκο σαν κιθαρίστας (έπαιζε και εννεάχορδη κιθάρα με διπλή ταστιέρα), από το 1923 και έπαιξε σ' όλα τα γνωστά στέκια που δημιουργήθηκαν από Μικρασιάτες μουσικούς στην Αθήνα του μεσοπολέμου. Στου "Μουρούζη" στη Λ. Αλεξάνδρας (και μετά στην οδό Αθηνάς όπου μεταφέρθηκε), στου "Πίκινου τη μπύρα" στο Θησείο, στο "Αραράτ" στη Λ. Αλεξάνδρας, στο "Ακταίο" στο Φάληρο κ.α. Μαζί του ήταν μεταξύ άλλων: ο Κώστας Τζόβενος, ο Μήτσος Αραπάκης, ο Κώστας Καρίπης, ο Αντώνης Νταλγκάς, ο Γιώργος Λαζαρίδης (ή Σπανός), ο Κώστας Ρούκουνας, ο Στελλάκης Περπινιάδης κ.ά.
Με την έναρξη της μαζικής δισκογραφίας στην Ελλάδα (1924-25), παίρνει μέρος στις πρώτες ηχογραφήσεις, με όλες τις τότε γνωστές εταιρείες (Odeon, His Master's Voice, Columbia Αγγλίας, Pathe, Polydor, Parlophone), παίζοντας σε όλα τα είδη μουσικής, δημοτικά, ελαφρά και κυρίως ρεμπέτικα. Ήταν εξαίρετος τραγουδιστής στο πάλκο, αλλά, όπως και ο Σμυρνιός Βαγγέλης Παπάζογλου, προτίμησε να μην "ανταγωνίζεται" τους συναδέφους του τραγουδιστές και ελάχιστες φορές συμμετείχε σε ηχογραφήσεις με τη φωνή του (κυρίως έκανε δεύτερες φωνές σέ γνωστούς τραγουδιστές, της πριν το 1930 περιόδου.
Τα πρώτα δικά του τραγούδια, εμφανίζονται με τη γαλλική εταιρεία Pathe γύρω στο 1928-29, ενώ η φωνή του αποτυπώθηκε σε δίσκους της γερμανικής Polydor.
Aπό το 1930, με την ίδρυση και λειτουργία του εργοστασίου παραγωγής δίσκων στον Περισσό -από την Αγγλική Grammophone- αναλαμβάνει την διεύθυνση της Ελληνικής Columbia. Έτσι καταγράφεται στην ιστορία της δισκογραφίας, σαν πρώτος καλλιτεχνικός διευθυντής της.
Από τη θέση του αυτή, γίνεται ένας από τους σημαντικούς παράγοντες προεπιλογής των τραγουδιών που θα πέρναγαν στη δισκογραφία και μαζί με τους Δημήτρη Σέμση (Σαλονικιό), Σπύρο Περιστέρη, Παναγιώτη Τούντα και Ιωάννη Δραγάτση (Ογδοντάκη), συνθέτουν την πεντάδα των μαέστρων-καλλιτεχνικών διευθυντών, που διαμόρφωσαν το νεώτερο μουσικό ύφος των τραγουδιών των πόλεων, στην Ελλάδα του μεσοπολέμου.
Ο Κώστας Σκαρβέλης συνεργάστηκε στη δισκογραφία και το πάλκο με τον Μάρκο Βαμβακάρη και τους υπόλοιπους της Πειραιώτικης κομπανίας. Μάλιστα από το 1935 έπαιξε και στο μαγαζί του ίδιου του Μάρκου -που είχε στήσει στο καφενείο των οδών Οφρυνίου (από 22/9/95 πλέον οδός Μάρκου Βαμβακάρη) και Κρήνης στα Άσπρα Χώματα της Κοκκινιάς. Εκείνη τη χρονιά ήταν μαζί του και οι Μάρκος Βαμβακάρης, Γιώργος Μπάτης, Στράτος Παγιουμτζής, Σοφία Καρίβαλη και για λίγο ο Ανέστης Δελιάς.
Ο Κώστας Σκαρβέλης έγραψε εκατοντάδες τραγούδια εκ των οποίων πάνω από 200 (μέχρι στιγμής) έχουν εντοπιστεί στη δισκογραφία των 78 στροφών. Τραγουδήθηκαν από τους μεγαλύτερους τραγουδιστές του μεσοπολέμου, όπως τον Κώστα Νούρο, την Μαρίκα Φραντζεσκοπούλου (Πολίτισα), την Ρίτα Αμπατζή (και την αδελφή της Σοφία Καρίβαλη), την Ρόζα Εσκενάζυ, τον Κώστα Τσανάκο, τον Αντώνη Νταλγκά, τον Γρηγόρη Ασίκη, τον Κώστα Ρούκουνα, τον Γιάννη Παπαιωάννου, τον Απόστολο Χατζηχρήστο, τον Ευάγγελο Σωφρονίου, τον Ζαχαρία Κασιμάτη και άλλους. Όμως, την "μερίδα του λέοντος" έδωσε στον μεγάλο τραγουδιστή Γιώργο Κάβουρα, ο οποίος για μια μεγάλη περίοδο (1935-41) ταύτισε τη φωνή του με τις εξαίρετες μελωδίες και στίχους του Κώστα Σκαρβέλη. Ξεπερνούν τα 50 τα τραγούδια του Κώστα Σκαρβέλη που γραμμοφώνησε ο Γ. Κάβουρας.
Ο Κώστας Σκαρβέλης -αν και δεν μπορούσε να γράψει ελληνικά- διατήρησε όλα τα χρόνια της δεκαετίας του '30 τη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή της Columbia. Το θέμα αυτό του δημιουργούσε πολλά προβλήματα και συχνά αναγκαζόταν να σταματά ακόμη και στο δρόμο -όταν σκεφτόταν κάποιους στίχους- και να ζητά τη βοήθεια των περαστικών, που του έγραφαν πρόχειρα σε κάποιο χαρτί ή πακέτο τσιγάρων, τις λέξεις που ήθελε να χρησιμοποιήσει για το επόμενο τραγούδι του. Ακόμα και τα μικρά εγγόνια της αδελφής του τον βοηθούσαν για να γράψει τους στίχους του. Πληροφορίες που ανέφεραν ότι η αδελφή του έγραφε στίχους τραγουδιών, είναι τελείως λανθασμένες και ανυπόστατες.
Αντίθετα ένα μικρό αριθμό τραγουδιών του (3 ή 4) έχει γράψει στο όνομα του γαμπρού του και φίλου του Ιωάννη Καραμαούνα -προφανώς για να εισπράτουν κάποια ποσοστά από τα δικαιώματα απ'ευθείας.
Η έρευνα στη δισκογραφία -τον τελευταίο χρόνο- απέδειξε ότι ο Κώστας Σκαρβέλης, έγραψε κι' αυτός ορισμένα (3 ή 4) ρεμπέτικα με περιεχόμενο γύρω από το χασίσι, ενώ ο κύριος όγκος των τραγουδιών του έχει ερωτική θεματολογία. Μάλιστα μερικά θεωρούνται και ύμνοι τρυφερότητας προς το γυναικείο φύλο.
Ο Κώστας Σκαρβέλης, έχοντας ενσωματώσει ειδικές γνώσεις και εμπειρίες από τα τραγούδια της ιδιαίτερής του πατρίδας -της Κωνσταντινούπολης- πρέπει να θεωρηθεί ο κατ' εξοχήν συνθέτης, γνώστης όλων των ιδιαιτεροτήτων του χασάπικου. Σπάνια εμφανίζονται όλες οι ποικιλίες του παλαιού βυζαντινού αυτού χορού-ρυθμού σε άλλους συνθέτες.
Ο Κώστας Σκαρβέλης, αν και πέρασε τραγούδια του στη δισκογραφία , ακόμη και το 1941, με την είσοδο των γερμανών στην Αθήνα, έπεσε σε μελαγχολία, όπως άλλωστε και οι περισσότεροι Μικρασιάτες.
Αυτός ο εξαίρετος γλεντζές , χιουμορίστας, καλός θείος και παππούς, καλοφαγάς, (απ' όπου και το ψευδώνυμο "παστουρμάς") και ευγενής δημιουργός, πέρασε τον τελευταίο χρόνο της ζωής του ιδιαίτερα σκληρά. Αναγκάστηκε για να μαζέψει λίγα χρήματα για την οικογένεια της αδελφής του, να επανέλθει στο παλιό επάγγελμα του επισκευαστή παπουτσιών. Έτσι στην ύστατή του αυτή προσπάθεια δεν είχε πολλά περιθώρια αντοχής. Το πρωί της 8ης Απριλίου του 1942, στο εργαστήριό του, που ήταν στο καμαράκι της ταράτσας του διόροφου της Ιερεμίου Πατριάρχου, άφησε την τελευταία του πνοή. Το πιστοποιητικό θανάτου αναφέρει "θάνατος εξ οιδήματος εξ υποσιτισμού".
Η φασισιστική λαίλαπα, που θέρισε 50 εκατομμύρια απλών ανθρώπων στον πλανήτη, έστειλε και στην Ελλάδα εκατοντάδες χιλιάδες ευγενείς Έλληνες στον άλλο κόσμο, από τον χειρότερο θάνατο: την πείνα. Δεκάδες από τους δημιουργούς του Ελληνικού τραγουδιού -υπενθυμίζουμε μόνο σαν φόρο τιμής στη μνήμη του Κώστα Σκαρβέλη μερικούς -πέθαναν στα χρόνια της κατοχής από βίαιο θάνατο: Ευάγγελος Παπάζογλου, Παναγιώτης Τούντας, Ανέστης Δελιάς, Γιώργος Κάβουρας, Γιάννης Ειτζιρίδης (Γιοβάν Τσαούς), Σωτήρης Γαβαλάς, Θεόδωρος Μαυρογένης (το Θοδωράκι της Σμύρνης), Νίκος Χατζηαποστόλου, Κλέων Τριανταφύλλου (Αττίκ), Στάθης Μάστορας (ο συνθέτης της Ριρίκας, εκτελέστηκε από τα φασιστικά κτήνη).
Αθήνα, Οκτώβριος 1995
Παναγιώτης Κουνάδης
ΥΓ 1. Ανάμεσα στην έκδοση του πρώτου CD της σειράς αυτής , αφιερωμένο στον Κώστα Σκαρβέλη και στην παρούσα έκδοση , ευτύχησα να γνωρίσω μερικά από τα εγγόνια της αδελφής του μεγάλου αυτού συνθέτη , να αναγνωρίσω την ευγένεια της οικογένειας αυτής και να πληροφορηθώ τις άγνωστες -μέχρι τώρα- λεπτομέρειες της ζωής του που μερικές παραθέτω στο παραπάνω βιογραφικό.
Ευχαριστώ θερμά απ' αυτή τη θέση τα εγγόνια της αδελφής του Μαγδαληνής: Ελένη Μπαλαμπάνη (κόρη της Άννας), Ιωάννη Καραμαούνα (γυιο του Αλέξανδρου) και Χρήστο Βενέγκα (γυιο της Ανδρονίκης).
Ακόμη ευχαριστώ όλους όσους μου έδωσαν πληροφορίες, για τον Κώστα Σκαρβέλη τα τελευταία 30 χρόνια κι ανάμεσά τους τη Σοφία Καριβάλη-Αμπατζή, την Άννα Διαμαντίδη- Μάρκου, τον Κώστα Τσανάκο και αυτούς που πλέον δεν βρίσκονται ανάμεσά μας: Μάρκο Βαμβακάρη, Γιάννη Χατζή-Αγορόπουλο, Κώστα Τζόβενο, Κώστα Ρούκουνα, Στελλάκη Περπινιάδη, Αγγελική Παπάζογλου, Παντελή Καρίβαλη, Νίκο Σωφρονίου, Ρόζα Εσκενάζυ.
ΥΓ 2. Ανάμεσα στους "γνωστούς και άγνωστους" καταχραστές της πνευματικής δημιουργίας του μεγάλου συνθέτη, ιδιαζόντως ειδεχθή θέση κατέχει και ένα εκ των (νεαρών τρωκτικών) της δισκογραφίας ονόματι Δημήτρης Ράνιος. Σαν να μην έφταναν οι πλαστογραφίες και παραποιήσεις τίτλων και στοιχείων για να εξαπατήσει και να κοροιδέψει εταιρείες δίσκων και την Εταιρεία Πνευματικής ιδιοκτησίας και να καρπωθεί οικονομικά το έργο του συνθέτη, παραβιάζοντας κάθε γραπτό και άγραφο νόμο "προσέβαλε επί μία δεκαετία και πλέον τη μνήμη του μεγάλου δημιουργού χρησιμοποιώντας μεταξύ άλλων σαν ψευδώνυμό του το όνομα "Σκαρβέλης".
Παναγιώτης Κουνάδης.
Κώστας Σκαρβέλης
Κωνσταντινούπολη 1880 - Αθήνα 8.4.1942
συνθέτης ,στιχουργός, οργανοπαίκτης, μαέστρος ,τραγουδιστής.
Φημισμένος δημιουργός, από την Κωνσταντινούπολη, που μαζί με τους Αντώνη Διαμαντίδη (Νταλγκά), Κώστα Καρίπη και Γρηγόρη Ασίκη απετέλεσαν την βασική τετράδα των μουσικών, που μετέφεραν στην Ελλάδα, τον πλούτο της παράδοσης των αστικών τραγουδιών της Πόλης, που είχαν και την πιο μακρόχρονη ιστορία.
Ο Κώστας Σκαρβέλης, γεννήθηκε το 1880 στην Κωνσταντινούπολη από τον Παντελή Σκαρβέλη -ευκατάστατο αστό- και τη μητέρα του, που για άγνωστους λόγους, ξαναπαντεύτηκε και το 1883 γέννησε την ετεροθαλή αδελφή του Μαγδαληνή Χαλά. Μετά τον δεύτερο γάμο της μητέρας του, δεν πρέπει να πέρασε ευτυχισμένα παιδικά χρόνια και παραμένουν άγνωστοι οι λόγοι για τους οποίους δεν πήγε καθόλου -ούτε αυτός,ούτε η αδελφή του- σε Ελληνικό σχολείο, με αποτέλεσμα να μη μάθουν ποτέ την Ελληνική γραφή, παρ' όλο που μέσα στην οικογένεια έμαθαν να μιλούν εξαίρετα Ελληνικά.
Πιθανόν να υπήρχαν δυσκολίες -την περίοδο εκείνη- σε σχέση με τη συμπεριφορά της Οθωμανικής εξουσίας, είτε ακόμη να μην υπήρχε δυνατότητα στην οικογένεια να αντιμετωπίσει τα ιδιαίτερα προβλήματα που δημιουργούσε η συμπεριφορά της μητέρας του.
Με τη μουσική πρέπει να ασχολήθηκε από πολύ μικρός, διότι σύμφωνα με τις αφηγήσεις της αδελφής του, προς τα παιδιά και τα εγγόνια της, γύρω στα 17 του χρόνια, ήδη έπαιζε πολύ καλά κιθάρα.
Μάλιστα, για μεγάλο χρονικό διάστημα, όταν τον κρύβαν στο σπίτι από τους Τούρκους για να μην παρουσιαστεί στον τουρκικό στρατό το 1897, τον άκουγαν να παίζει ατελείωτες ώρες στη μυστική του κρυψώνα. Για να αποφύγει οριστικά την κατάταξή του, φυγαδεύτηκε τα επόμενα χρόνια και με άλλους συγγενείς εγκαταστάθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Τουλάχιστον για μια δεκαπενταετία, δεν υπάρχουν στοιχεία για το που ήταν και με τι ασχολήθηκε ο Κώστας Σκαρβέλης. Βέβαιο είναι ότι δεν επανήλθε στην Κωνσταντινούπολη, ούτε σε άλλο μέρος της Τουρκίας. Στην Αθήνα πρέπει να εγκαταστάθηκε μεταξύ 1915 και 20, επομένως δεν ανήκει στον χώρο των προσφύγων της Μικρασιατικής καταστροφής. Η κύρια εργασία του στην Αθήνα πριν το 1922 ήταν ειδικός τεχνίτης στην κατασκευή υποδημάτων πολυτελείας, μάλιστα εργάστηκε στα γνωστότερα εργαστήρια, όπως αυτό του Σεβαστάκη.
Η αδελφή του, που έμεινε στην Κωνσταντινούπολη, παντρεύτηκε τον επίσης Κωνσταντινουπολίτη επιχειρηματία Ιωάννη Καραμαούνα και έκανε μαζί του πέντε παιδιά, κατά σειρά: την Ελπίδα, την Ανδρονίκη, την Άννα, τον Αλέξανδρο και την Καλλιόπη, όλα στην Κωνσταντινούπολη. Από τα παιδιά της αυτά, προέκυψαν δεκατρία εγγόνια - και πολλά δισέγγονα- εκ των οποίων τα έντεκα βρίσκονται σήμερα στη ζωή.
Δεν έχει ακόμη διευκρινιστεί πότε ήλθε η αδελφή του με την οικογένειά της στην Ελλάδα, πάντως αυτό που είναι βέβαιο, είναι ότι εγκαταστάθηκε στην Αθήνα στη δεκαετία του '20, στο σπίτι της ανηψιάς του Καλλιόπης, που παντρεύτηκε τον Ιωάννη Γιαννάκη. Μαζί του ήταν και η αδελφή του Μαγδαληνή με τον άνδρα της Ιωάννη Καραμαούνα. Στο διόροφο αυτό σπίτι, που βρίσκεται στην οδό Ιερεμίου Πατριάρχου 48 (ή 50), (έχει μετατραπεί από τη δεκαετία του '50 σε τετραόροφο κτίριο), ζει σήμερα η ανηψιά του Καλλιόπη με τον άνδρα της και άλλα μέλη της οικογενείας της αδελφής του.
Ο Κώστας Σκαρβέλης, με την εγκατάσταση των Μικρασιατών στην Ελλάδα, ξαναβρίσκει γνωστά πρόσωπα από τον χώρο των μουσικών και --όπως φαίνεται από τη δισκογραφία και τις αφηγήσεις των συνεργατών του-- άρχισε αμέσως την επαγγελματική του καριέρα σαν μουσικός.
Ανέβηκε στο πάλκο σαν κιθαρίστας (έπαιζε και εννεάχορδη κιθάρα με διπλή ταστιέρα), από το 1923 και έπαιξε σ' όλα τα γνωστά στέκια που δημιουργήθηκαν από Μικρασιάτες μουσικούς στην Αθήνα του μεσοπολέμου. Στου "Μουρούζη" στη Λ. Αλεξάνδρας (και μετά στην οδό Αθηνάς όπου μεταφέρθηκε), στου "Πίκινου τη μπύρα" στο Θησείο, στο "Αραράτ" στη Λ. Αλεξάνδρας, στο "Ακταίο" στο Φάληρο κ.α. Μαζί του ήταν μεταξύ άλλων: ο Κώστας Τζόβενος, ο Μήτσος Αραπάκης, ο Κώστας Καρίπης, ο Αντώνης Νταλγκάς, ο Γιώργος Λαζαρίδης (ή Σπανός), ο Κώστας Ρούκουνας, ο Στελλάκης Περπινιάδης κ.ά.
Με την έναρξη της μαζικής δισκογραφίας στην Ελλάδα (1924-25), παίρνει μέρος στις πρώτες ηχογραφήσεις, με όλες τις τότε γνωστές εταιρείες (Odeon, His Master's Voice, Columbia Αγγλίας, Pathe, Polydor, Parlophone), παίζοντας σε όλα τα είδη μουσικής, δημοτικά, ελαφρά και κυρίως ρεμπέτικα. Ήταν εξαίρετος τραγουδιστής στο πάλκο, αλλά, όπως και ο Σμυρνιός Βαγγέλης Παπάζογλου, προτίμησε να μην "ανταγωνίζεται" τους συναδέφους του τραγουδιστές και ελάχιστες φορές συμμετείχε σε ηχογραφήσεις με τη φωνή του (κυρίως έκανε δεύτερες φωνές σέ γνωστούς τραγουδιστές, της πριν το 1930 περιόδου.
Τα πρώτα δικά του τραγούδια, εμφανίζονται με τη γαλλική εταιρεία Pathe γύρω στο 1928-29, ενώ η φωνή του αποτυπώθηκε σε δίσκους της γερμανικής Polydor.
Aπό το 1930, με την ίδρυση και λειτουργία του εργοστασίου παραγωγής δίσκων στον Περισσό -από την Αγγλική Grammophone- αναλαμβάνει την διεύθυνση της Ελληνικής Columbia. Έτσι καταγράφεται στην ιστορία της δισκογραφίας, σαν πρώτος καλλιτεχνικός διευθυντής της.
Από τη θέση του αυτή, γίνεται ένας από τους σημαντικούς παράγοντες προεπιλογής των τραγουδιών που θα πέρναγαν στη δισκογραφία και μαζί με τους Δημήτρη Σέμση (Σαλονικιό), Σπύρο Περιστέρη, Παναγιώτη Τούντα και Ιωάννη Δραγάτση (Ογδοντάκη), συνθέτουν την πεντάδα των μαέστρων-καλλιτεχνικών διευθυντών, που διαμόρφωσαν το νεώτερο μουσικό ύφος των τραγουδιών των πόλεων, στην Ελλάδα του μεσοπολέμου.
Ο Κώστας Σκαρβέλης συνεργάστηκε στη δισκογραφία και το πάλκο με τον Μάρκο Βαμβακάρη και τους υπόλοιπους της Πειραιώτικης κομπανίας. Μάλιστα από το 1935 έπαιξε και στο μαγαζί του ίδιου του Μάρκου -που είχε στήσει στο καφενείο των οδών Οφρυνίου (από 22/9/95 πλέον οδός Μάρκου Βαμβακάρη) και Κρήνης στα Άσπρα Χώματα της Κοκκινιάς. Εκείνη τη χρονιά ήταν μαζί του και οι Μάρκος Βαμβακάρης, Γιώργος Μπάτης, Στράτος Παγιουμτζής, Σοφία Καρίβαλη και για λίγο ο Ανέστης Δελιάς.
Ο Κώστας Σκαρβέλης έγραψε εκατοντάδες τραγούδια εκ των οποίων πάνω από 200 (μέχρι στιγμής) έχουν εντοπιστεί στη δισκογραφία των 78 στροφών. Τραγουδήθηκαν από τους μεγαλύτερους τραγουδιστές του μεσοπολέμου, όπως τον Κώστα Νούρο, την Μαρίκα Φραντζεσκοπούλου (Πολίτισα), την Ρίτα Αμπατζή (και την αδελφή της Σοφία Καρίβαλη), την Ρόζα Εσκενάζυ, τον Κώστα Τσανάκο, τον Αντώνη Νταλγκά, τον Γρηγόρη Ασίκη, τον Κώστα Ρούκουνα, τον Γιάννη Παπαιωάννου, τον Απόστολο Χατζηχρήστο, τον Ευάγγελο Σωφρονίου, τον Ζαχαρία Κασιμάτη και άλλους. Όμως, την "μερίδα του λέοντος" έδωσε στον μεγάλο τραγουδιστή Γιώργο Κάβουρα, ο οποίος για μια μεγάλη περίοδο (1935-41) ταύτισε τη φωνή του με τις εξαίρετες μελωδίες και στίχους του Κώστα Σκαρβέλη. Ξεπερνούν τα 50 τα τραγούδια του Κώστα Σκαρβέλη που γραμμοφώνησε ο Γ. Κάβουρας.
Ο Κώστας Σκαρβέλης -αν και δεν μπορούσε να γράψει ελληνικά- διατήρησε όλα τα χρόνια της δεκαετίας του '30 τη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή της Columbia. Το θέμα αυτό του δημιουργούσε πολλά προβλήματα και συχνά αναγκαζόταν να σταματά ακόμη και στο δρόμο -όταν σκεφτόταν κάποιους στίχους- και να ζητά τη βοήθεια των περαστικών, που του έγραφαν πρόχειρα σε κάποιο χαρτί ή πακέτο τσιγάρων, τις λέξεις που ήθελε να χρησιμοποιήσει για το επόμενο τραγούδι του. Ακόμα και τα μικρά εγγόνια της αδελφής του τον βοηθούσαν για να γράψει τους στίχους του. Πληροφορίες που ανέφεραν ότι η αδελφή του έγραφε στίχους τραγουδιών, είναι τελείως λανθασμένες και ανυπόστατες.
Αντίθετα ένα μικρό αριθμό τραγουδιών του (3 ή 4) έχει γράψει στο όνομα του γαμπρού του και φίλου του Ιωάννη Καραμαούνα -προφανώς για να εισπράτουν κάποια ποσοστά από τα δικαιώματα απ'ευθείας.
Η έρευνα στη δισκογραφία -τον τελευταίο χρόνο- απέδειξε ότι ο Κώστας Σκαρβέλης, έγραψε κι' αυτός ορισμένα (3 ή 4) ρεμπέτικα με περιεχόμενο γύρω από το χασίσι, ενώ ο κύριος όγκος των τραγουδιών του έχει ερωτική θεματολογία. Μάλιστα μερικά θεωρούνται και ύμνοι τρυφερότητας προς το γυναικείο φύλο.
Ο Κώστας Σκαρβέλης, έχοντας ενσωματώσει ειδικές γνώσεις και εμπειρίες από τα τραγούδια της ιδιαίτερής του πατρίδας -της Κωνσταντινούπολης- πρέπει να θεωρηθεί ο κατ' εξοχήν συνθέτης, γνώστης όλων των ιδιαιτεροτήτων του χασάπικου. Σπάνια εμφανίζονται όλες οι ποικιλίες του παλαιού βυζαντινού αυτού χορού-ρυθμού σε άλλους συνθέτες.
Ο Κώστας Σκαρβέλης, αν και πέρασε τραγούδια του στη δισκογραφία , ακόμη και το 1941, με την είσοδο των γερμανών στην Αθήνα, έπεσε σε μελαγχολία, όπως άλλωστε και οι περισσότεροι Μικρασιάτες.
Αυτός ο εξαίρετος γλεντζές , χιουμορίστας, καλός θείος και παππούς, καλοφαγάς, (απ' όπου και το ψευδώνυμο "παστουρμάς") και ευγενής δημιουργός, πέρασε τον τελευταίο χρόνο της ζωής του ιδιαίτερα σκληρά. Αναγκάστηκε για να μαζέψει λίγα χρήματα για την οικογένεια της αδελφής του, να επανέλθει στο παλιό επάγγελμα του επισκευαστή παπουτσιών. Έτσι στην ύστατή του αυτή προσπάθεια δεν είχε πολλά περιθώρια αντοχής. Το πρωί της 8ης Απριλίου του 1942, στο εργαστήριό του, που ήταν στο καμαράκι της ταράτσας του διόροφου της Ιερεμίου Πατριάρχου, άφησε την τελευταία του πνοή. Το πιστοποιητικό θανάτου αναφέρει "θάνατος εξ οιδήματος εξ υποσιτισμού".
Η φασισιστική λαίλαπα, που θέρισε 50 εκατομμύρια απλών ανθρώπων στον πλανήτη, έστειλε και στην Ελλάδα εκατοντάδες χιλιάδες ευγενείς Έλληνες στον άλλο κόσμο, από τον χειρότερο θάνατο: την πείνα. Δεκάδες από τους δημιουργούς του Ελληνικού τραγουδιού -υπενθυμίζουμε μόνο σαν φόρο τιμής στη μνήμη του Κώστα Σκαρβέλη μερικούς -πέθαναν στα χρόνια της κατοχής από βίαιο θάνατο: Ευάγγελος Παπάζογλου, Παναγιώτης Τούντας, Ανέστης Δελιάς, Γιώργος Κάβουρας, Γιάννης Ειτζιρίδης (Γιοβάν Τσαούς), Σωτήρης Γαβαλάς, Θεόδωρος Μαυρογένης (το Θοδωράκι της Σμύρνης), Νίκος Χατζηαποστόλου, Κλέων Τριανταφύλλου (Αττίκ), Στάθης Μάστορας (ο συνθέτης της Ριρίκας, εκτελέστηκε από τα φασιστικά κτήνη).
Αθήνα, Οκτώβριος 1995
Παναγιώτης Κουνάδης
ΥΓ 1. Ανάμεσα στην έκδοση του πρώτου CD της σειράς αυτής , αφιερωμένο στον Κώστα Σκαρβέλη και στην παρούσα έκδοση , ευτύχησα να γνωρίσω μερικά από τα εγγόνια της αδελφής του μεγάλου αυτού συνθέτη , να αναγνωρίσω την ευγένεια της οικογένειας αυτής και να πληροφορηθώ τις άγνωστες -μέχρι τώρα- λεπτομέρειες της ζωής του που μερικές παραθέτω στο παραπάνω βιογραφικό.
Ευχαριστώ θερμά απ' αυτή τη θέση τα εγγόνια της αδελφής του Μαγδαληνής: Ελένη Μπαλαμπάνη (κόρη της Άννας), Ιωάννη Καραμαούνα (γυιο του Αλέξανδρου) και Χρήστο Βενέγκα (γυιο της Ανδρονίκης).
Ακόμη ευχαριστώ όλους όσους μου έδωσαν πληροφορίες, για τον Κώστα Σκαρβέλη τα τελευταία 30 χρόνια κι ανάμεσά τους τη Σοφία Καριβάλη-Αμπατζή, την Άννα Διαμαντίδη- Μάρκου, τον Κώστα Τσανάκο και αυτούς που πλέον δεν βρίσκονται ανάμεσά μας: Μάρκο Βαμβακάρη, Γιάννη Χατζή-Αγορόπουλο, Κώστα Τζόβενο, Κώστα Ρούκουνα, Στελλάκη Περπινιάδη, Αγγελική Παπάζογλου, Παντελή Καρίβαλη, Νίκο Σωφρονίου, Ρόζα Εσκενάζυ.
ΥΓ 2. Ανάμεσα στους "γνωστούς και άγνωστους" καταχραστές της πνευματικής δημιουργίας του μεγάλου συνθέτη, ιδιαζόντως ειδεχθή θέση κατέχει και ένα εκ των (νεαρών τρωκτικών) της δισκογραφίας ονόματι Δημήτρης Ράνιος. Σαν να μην έφταναν οι πλαστογραφίες και παραποιήσεις τίτλων και στοιχείων για να εξαπατήσει και να κοροιδέψει εταιρείες δίσκων και την Εταιρεία Πνευματικής ιδιοκτησίας και να καρπωθεί οικονομικά το έργο του συνθέτη, παραβιάζοντας κάθε γραπτό και άγραφο νόμο "προσέβαλε επί μία δεκαετία και πλέον τη μνήμη του μεγάλου δημιουργού χρησιμοποιώντας μεταξύ άλλων σαν ψευδώνυμό του το όνομα "Σκαρβέλης".
Παναγιώτης Κουνάδης.
Λαϊκή Κιθάρα του Δημήτρη Μυστακίδη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου