ΤΟ ΕΛΑΦΡΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΚΑΙ ΟΙ ΚΑΤΑΒΟΛΕΣ ΤΟΥ... (ο Αττίκ στο πιάνο)

ΕΛΑΦΡΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ

Το ελαφρό τραγούδι

Οι καταβολές του ελαφρού τραγουδιού

Τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου και τις τρεις πρώτες του 20ου αιώνα το ελληνικό τραγούδι ήταν συνδεδεμένο με την σκηνή του θεάτρου. Τα τραγούδια που παράγονταν υπηρετούσαν τις ανάγκες του κωμειδυλλίου, της επιθεώρησης και της οπερέτας και είχαν ευρωπαϊκό προσανατολισμό.
Με δεδομένη την έλλειψη τεχνολογίας, αποθήκευσης και αναπαραγωγής του ήχου, το θέατρο αποτελούσε το όχημα διάδοσης των τραγουδιών αυτών. Από εκεί ο κόσμος τα μάθαινε και τα αγαπούσε τόσο ώστε να αναζητήσει στους μουσικούς οίκους τις παρτιτούρες τους που εκδίδονταν σχεδόν αμέσως. Τα τραγούδια αυτά, καθώς παίζονταν στο πιάνο από τα αβρά χέρια των δεσποινίδων, μεταβάλλονταν σε πρωταγωνιστές της αστικής κυριακάτικης βεγγέρας.
Έτσι η σκηνή του θεάτρου παρήγε τραγούδια για τις ανάγκες του, τα οποία όμως στη συνέχεια αποκτούσαν ανεξάρτητη πορεία. Την εποχή εκείνη, μόνο το Αθηναϊκό τραγούδι και η Αθηναϊκή καντάδα (βλέπε σχετικές ενότητες) δημιούργησαν τραγούδια εξ αρχής αυτόνομα που παίζονταν στις ταβέρνες και μεταδίδονταν από στόμα σε στόμα.

Η έλευση της τεχνολογίας

Όταν στα μέσα περίπου της δεκαετίας του 1930 η Ελλάδα απέκτησε τη δυνατότητα παραγωγής δίσκων, κάτι που μέχρι τότε γινόταν στο εξωτερικό, αλλά και με τα εγκαίνια του ραδιοφωνικού σταθμού Αθηνών το 1938, το σκηνικό άρχισε να αλλάζει. Τα τεχνικά μέσα πλέον, επέτρεψαν μια σχετικά γρήγορη διάδοση της μουσικής, έτσι ώστε το ελληνικό τραγούδι να αρχίσει σιγά – σιγά τις πρώτες προσπάθειες ανεξαρτητοποίησης από το θέατρο. Η έλευση της τεχνολογίας όμως εκτός από την εύκολη διάδοση, εξασφάλισε και την μεγαλύτερη πρόσληψη μουσικών πληροφοριών και μηνυμάτων από Ευρώπη και Αμερική.

Οι επιρροές του ελαφρού τραγουδιού - Οι στίχοι

Στα τραγούδια που παράγονταν από τη δεκαετία του 1920, έπαψε πλέον η έντονη επιρροή του ιταλικού μπελ κάντο. Οι συνθέτες επηρεάσθηκαν από τη γαλλική σχολή τραγουδιού, δημιουργώντας τραγούδια ιδιαίτερα έντεχνα από μελωδική και αρμονική άποψη, συμβατών με το ρομαντικό κλίμα της εποχής και που μπορούσαν να λειτουργήσουν ως οικογενειακή αναψυχή. Ωστόσο σε πολλές περιπτώσεις, δεν δίσταζαν να αναμείξουν στις περίτεχνες μελωδίες και αρμονίες και μοτίβα ανατολίτικα ή ρυθμούς δανεισμένους από την ελληνική μουσική όπως τα 7/8.
Οι επιρροές όμως δεν σταμάτησαν στο γαλλικό τραγούδι. Το αργεντίνικο ταγκό, από τα τέλη της δεκαετίας του 1920, κατακτά τις καρδιές των αστών , όπως και άλλοι λατινοαμερικάνικοι ρυθμοί όπως το φοξ - τροτ, η σάμπα, η ρούμπα κ.ά. που ήλθαν να παραγκωνίσουν το βαλς που κυριαρχούσε μέχρι τότε, ενώ τζαζ ορχήστρες έκαναν την εμφάνισή τους στα πολυτελή νυχτερινά κέντρα της εποχής. Όλα αυτά είχαν ως αποτέλεσμα να δημιουργηθούν τραγούδια που ενσωμάτωναν τα νέα μηνύματα.
Οι στίχοι των τραγουδιών μιλούσαν κυρίως για τον έρωτα , αλλά και για τη διασκέδαση , και το κρασί

Το θέατρο και ο κινηματογράφος

Το θέατρο, και ιδιαίτερα τα θεατρικά είδη της Επιθεώρησης και της Οπερέτας συνέχισαν να παράγουν τραγούδια που αρκετά από αυτά εξελίχθηκαν σε μέγιστες επιτυχίες. Οι συνθέτες συνέδεσαν σε αρκετά μεγάλο βαθμό την μουσική τους παραγωγή με το θέατρο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Χρήστος Χαιρόπουλος που τα γνωστότερα τραγούδια του προέρχονται από τις οπερέτες που έγραφε για τις ανάγκες διαφόρων αθηναϊκών θεατρικών σκηνών.
Παράλληλα, ανάγκη για παραγωγή μουσικής και τραγουδιών προέκυψε και από την άνθιση του ελληνικού κινηματογράφου, ο οποίος από τις αρχές της δεκαετίας του 1950 άρχισε να παράγει εντατικά ταινίες. Το ελληνικό σινεμά της εποχής προσέφερε στους συνθέτες βιοπορισμό αλλά και ένα ιδανικό πεδίο επεξεργασίας όλων των νέων μουσικών μηνυμάτων και ιδεών
Έτσι δημιουργήθηκε ολόκληρη κατηγορία τραγουδιών, τα λεγόμενα ελαφρά, η οποία απευθύνθηκε στη μεσαία και ανώτερη οικονομικά και κοινωνικά αστική τάξη.

Οι συνθέτες

(Κάντε ...κλικ!!  για τραγούδια φωτογραφίες και παρτιτούρες...)

1. Κλέων Τριανταφύλλου ή Αττίκ (Αθήνα 1885 – 1944)
2. Αντώνης Βώττης (Αθήνα 1890; - 1970)
3. Γρηγόρης Κωνσταντινίδης (Φιλιππούπολη 1893 - Αθήνα 1979)
4. Ιωσήφ Ριτσιάρδης (Κέρκυρα 1896 - 1979)
5. Κώστας Γιαννίδης (Σμύρνη 1903 - Αθήνα 1984) που κινήθηκε επίσης στο χώρο της λόγιας μουσικής με το κανονικό του όνομα που ήταν Γιάννης Κωνσταντινίδης,
6. Γιάννης Κυπαρίσσης (Πειραιάς 1906)
7. Μιχάλης Σουγιούλ (Αϊδίνι 1906 - Αθήνα 1958)
8. Μίμης Κατριβάνος (Αθήνα 1906 - 1972)
9. Χρήστος Χαιρόπουλος (Αθήνα 1909 - 1992)
10. Γιάννης Βέλλας (1909 - 1999)
11. Νίκυ Γιάκοβλεφ (Ρωσία 1910 - 1981)
12. Λεό Ραπίτης (Αθήνα 1912 – Κονγκό 1957)
13. Αλέκος Σπάθης (Έδεσσα 1915 - Αθήνα 1970)
14. Νίκος Γούναρης (Ζαγορά Πηλίου 1915 - Αθήνα 1965)
15. Τάκης Μωράκης (Αθήνα 1916 - 1991)
16. Φώτης Πολυμέρης (Πάτρα 1920)
17. Γιώργος Μουζάκης (Αθήνα 1922 - 2005)
18. Θεόδωρος Παπαδόπουλος (Κωνσταντινούπολη ; - Αθήνα 1964)
19. Λόλα Βώττη
20. Ζοζέφ Κορίνθιος
21. Γιώργος Μυρογιάννης
22. Σπύρος Ολλανδέζος
23. Σώσος Ιωαννίδης
24. Άγγελος Μαρτίνο

κ.ά.

ΠΗΓΗ
www.musicportal.gr/light_song_music/?..